ตรุษจีนภูเก็ต

ชาวภูเก็ตเชื้อสายจีน โดยส่วนมากเป็นชาวจีนฮกเกี้ยนและจีนช่องแคบ(เปอรานากัน) จะมีระยะวันตรุษจีนทั้งสิ้นรวม 9 วันนับตั้งแต่ขึ้นปีใหม่จะต่างกับชาวจีนแต้จิ๋ว ซึ่งวันตรุษจีนจะสิ้นสุดลงในวันที่ 7 โดยวันตรุษจีนของชาวภูเก็ตจะสิ้นสุดลงเมื่อหลังเที่ยงคืนของวันที่ 9 หรือ วันป่ายทีก้องไหว้เทวดา และ จะถือประเพณีปฏิบัติไหว้อยู่ 6 วัน ได้แก่ก่อนตรุษจีนไหว้ 2 วัน และ หลังตรุษจีนไหว้ 4 วัน คือ

วันส่งเทพเจ้าเตาไฟขึ้นสวรรค์

ในวันที่ 24 ค่ำ เดือน 12 จ้าวฮุ่นกงเสด็จขึ้นสวรรค์เพื่อเข้าเฝ้าหยกอ๋องซ่งเต้ เพื่อกราบทูลเรื่องราวต่างๆภายในหนึ่งปีของเจ้าบ้านทั้งดีและชั่วจามบัญชีที่ได้จดบันทึก

ภาคเช้า เจ้าบ้านเตรียมผลไม้ 3 -7 อย่าง เพื่อสักการะเทพเจ้าทั้งสามแห่งโดยเฉพาะหน้าเตาไฟในครัวเรือนจ้าวฮุ่นกง

วันไหว้บรรพชน

คือวันสุดท้ายของเดือน 12 บางตำนานกล่าวว่าเทพเจ้าทั้งปวงจะเสด็จลงมายังโลกมนุษย์ในช่วง วันที่ 28 -30 จะจัดเครื่องเซ่นไหว้ตามจุดดังนี่

ทีก้อง หรือ หยกอ๋องซ่งเต้ และเทพเจ้าทั้งบ้าน บ้านของคนจีนฮกเกี้ยนภูเก็ต จะมีป้ายและที่ปักธูปเทียนอยู่ทางซ้ายมือของหน้าบ้าน

เทพเจ้าประจำบ้าน หรือ เทพเจ้าประจำตระกูล ส่วนใหญ่จะอยู่ตรงห้องโถ่งของหน้าบ้าน เป็นเทพเจ้าประจำบ้านที่นับถือกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ

บรรพชน จ้อกง จ้อม่า จ้อกงโป๋ บรพพบุรุษที่ล่วงลับ

จ้าวอ๋อง หรือ จ้าวฮุ่นก้อง คือเ เทพเจ้าครัวหรือ เทพเจ้าเตาไฟ

โฮ่เฮียตี่ คือ ไหว้บรรดาวิญญาณผีไม่มีญาติ

หมึงสิน คือ ไหว้เทพเจ้าประจำประตูบ้าน หรือ ทวารบาล บ้าน

ช่วงเวลาจะเซ่นไหว้ มี 3 เวลาคือ

เวลาเช้า ประมาณ 7 - 8 นาฬิกา ไหว้ทีก้อง เทพเจ้าบ้าน และจ้าวฮุ่นก้อง (ป่ายสินเทียนก๊วน/拜神天官)

เวลา ประมาณ 11 นาฬิกา ถึง ก่อนเทียงวัน ไหว้บรรพบุรุษ จ้อกง จ้อม่า และบรรพชน (ป่ายจ้อกง/拜祖公)

เวลา ประมาณ 15 -16 นาฬิกา ไหว้โฮ่เฮียตี่ บรรดาผีไม่มีญาติ (ป่ายโฮ่เฮียตี่/拜好兄弟)

เครื่องเซ่นไหว้ตามแบบของชาวจีนฮกเกี้ยน

เวลาเช้าไหว้ทั้ง 3 แห่งดั้งนี้

ทีก้อง

หมูต้ม 1 ชิ้น

หมี่เหลืองดิบ

ปูต้ม

กุ้งต้ม

หมึกแห้ง

สุราขาวจีน

เทียนก้องกิม(กระดาษทองฮกเกี้ยนแผ่นใหญ่)

เทพเจ้าประจำบ้าน หรือ ประจำตระกูล

หัวหมู 1 หัว

หมี่เหลืองดิบ

ปูต้ม

กุ้งต้ม

หมึกแห้ง

สุราขาวจีน

ไก่ต้มมีหัว

เทพเจ้าเตาไฟ หรือ จ้าวฮุ่นก้อง

หมี่เหลืองดิบ

ปูต้ม

กุ้งต้ม

หมึกแห้ง

สุราขาวจีน

อาหารที่ไหว้เสร็จจากช่วงเช้าทุกชนิดนำไปประกอบอาหารเพื่อนไหว้ในช่วง บ่าย และเย็นต่อไป

เวลาบ่ายไหว้ จ้อกง จ้อม่า บรรพชน

ผลไม้ 3 - 7 ชนิด

องุ่น (ภาษาฮกเกี้ยน โป่โต๋)

แอปเปิล (ภาษาฮกเกี้ยน เป่งโก้)

สับปะรด (ภาษาฮกเกี้ยน อ่องหลาย)

ส้ม (ภาษาฮกเกี้ยน ก้าม)

เงาะ (ภาษาฮกเกี้ยน มอต่าน)

ลำไย (ภาษาฮกเกี้ยน เหล้งเต๋)

ขนมหวาน

ตี่โก้ย (ขนมเข่ง )

ฮวดโก้ย (ขนมถ้วยฟู)

อั้งกู้โก้ย (ขนมเต่า)

บีโก้ (ข้าวเหนียวดำกวน)

แป๊ะทงโก๊

ก่าวเตี่ยนโก้ย (ขนมชั้น)

อาหารคาว

ผัดบังกวน (ผัดมันแกว)

โอต้าว (หอยทอดฮกเกี้ยน หารับประทานได้ที่ภูเก็ต)

ผัดบีฮุยะ (ข้าวเหนียวผัดกับเลือดหมูและกุ้ยช่าย)

ปลาทอดมีหัวมีหาง 1 ตัว

ต้าวอิ่วบ๊ะ (หมูผัดซีอิ๋ว)

ทึ่งบะกู๊ดเกี่ยมฉ่าย (ต้มจืดผักกาดดองซี่โคร่งหมู)

แกงเผ็ดไก้ใส่มันฝรั่ง

ผัดผัก ประกอบด้วย ซวนน่า กะหล่ำปลี ก่าเป๊ก

โปเปี๊ยะสด

โลบะ พร้อมน้ำจิ้ม

ซำเซ่ง;หง่อเซ่ง (เนื้อสัตว์ 3-5 ชนิด)

ข้าวสวย 5 ถ้วย พร้อมตะเกียบ

เต๋ (น้ำชา) 5 จอก

จุ๊ย (น้ำเปล่า) 1 แก้ว

สุราขาว 5 จอก

เวลาเย็นไหว้ โฮ่เฮียตี่

องุ่น (ภาษาฮกเกี้ยน โป่โต๋)

แอปเปิล (ภาษาฮกเกี้ยน เป่งโก้)

สับปะรด (ภาษาฮกเกี้ยน อ่องหลาย)

ของไหว้จากช่วงเช้าแล้วแต่เจ้าบ้านจะนำไปทำเป็นอะไร

ไหว้วันขึ้นปีใหม่

วันที่ 1 ค่ำ เดือน 1 เป็นวันขึ้นปีใหม่ ช่วงเช้าเรียกว่า ป้ายเฉ่งเต๋ ด้วยการนำผลไม่มาไหว้เทพเจ้าประจำบ้าน

วันรับเสด็จจ้าวฮุ่นก้องเทพเจ้าเตาไฟ

ในที่ 4 ค่ำ เดือน 1 จะทำการ เชี้ยสิน เชิญพระจ้าวฮุ่นก้องกลับมาอยู่ยังบ้านในครัวเช่นเดิม โดยไหว้ตอนเช้า ของเซ่นไหว้ดังนี่

ผลไม้

เต่เหลี่ยว (จันอับ ของฮกเกี้ยนกับแต้จิ๋วจะมีเครื่องประกอบไม่เหมือนกัน)

โอต้าว (เพื่อเป็นกาวติดเงินติดทองที่จ้าวฮุ่นก้องนำมาให้จากสวรรค์)

น้ำชา

กระดาษไหว้เจ้า

วันป้ายจ่ายสินเอี๋ย หรือ วันไหว้เทพเจ้าไฉสิ่งเอี้ย

วันที่ 5 ค่ำ เดือน 1 เทพเจ้าแห่งโชคลาภจะเสด็จจากสวรรค์ตามฤกษ์ยามของแต่ละปี เพื่อลงมาประทานโชคลาภ

วันป่ายทีก้องแซ (拜天公) ไหว้เทวดา วันประสูติหยกอ๋องซ่งเต้

วันไหว้เทวดา ซึ่งเป็นวันที่สืบเนื่องต่อจากวันตรุษจีนเพียง 8 วัน หรือที่ชาวจีนเรียกว่า เก้าโหง็ย-โช่ยเก้า ถี่ก้งแซ้ซ่ง ซึ่งชาวจีนถือว่าเป็นวันเกิดของ หยกอ๋องซ่งเต้ เทพผู้เป็นใหญ่บนสรวงสวรรค์ที่ชาวจีนให้ความเคารพบูชาซึ่งมีความสำคัญไม่แพ้ กัน โดยในวันไหว้เทวดาของชาวจีนจะนิยมถือปฏิบัติกันในวันขึ้น 9 ค่ำ และสิ่งที่ขาดมิได้ในวันนั้น คือเครื่องเซ่นไหว้ที่นำมาประกอบในพิธีบูชาเทวดา หยกอ๋องซ่งเต้ สิ่งที่ขาดไม่ได้เลยคือ หง่อซิ่ว หรือ เครื่องน้ำตาลทำเป็นรูป 5 ชนิด และ ต้นอ้อย มีความเชื่อว่ามีครั้งหนึ่งในสมัยราชวงศ์หมิงชาวฮกเกี้ยนทุกรุกรานจากญี่ปุ่นจึงพากันไปหลบแอบในดงอ้อย จนญี่ปุ่นกลับไป และตรงกับวันป่ายทีก้องพอดีชาวฮกเกี้ยนเลยเชื่อว่าเป็นเพราะหยกอ๋องซ่งเต้ช่วยชีวิตเอาไหว้จึงนำอ้อยมาไหว้ด้วยพีเดีย

ข้อมูลจาก...วิกิพีดีย